php يک زبان برنامه نويسي open source است. غالبا از نرم افزارهاي open source تحت نام free نيز ياد مي کنند. توجه داشته باشيد که کلمه free در اينجا به معني رايگان نيست بلکه در معناي freedom به معناي آزادي به کار مي رود و اين يعني اينکه شما در دستکاري آن کاملا آزاد هستيد. دنياي open source اينقدر گسترده هست و افرادي که در اين زمينه کار مي کنند اينقدر زياد هستند که تقريبا امکان ندارد به چيزي احتياج پيدا کنيد و کسي قبلا چاره اي براي آن نيانديشيده باشد. به راحتي مي توانيد کدهاي مورد نيازتان را پيدا کنيد، ويرايش کنيد، تغيير دهيد و يا فقط يک تکه از آن را براي جايي که لازم داريد کپي کنيد. شما دقيقا مي توانيد ببينيد که برنامه چه کاري انجام مي دهد بنابراين هيچگاه نگران بدافزار نخواهيد بود.
حتما تا به حال بارها شنيده ايد که زبان برنامه نويسي پي اچ پي (php) يک زبان سمت سرور است. در يک دسته بندي، مي توان زبان هاي برنامه نويسي وب را در دو دسته: سمت سرور و سمت کلاينت، جاي داد.
به عنوان مثال، جاوا اسکريپت، يک زبان سمت کلاينت است. به اين صورت که کدهاي جاوا اسکريپت روي کامپيوتر شخصي که در حال ديدن يک صفحه وب است، اجرا مي شوند در حالي که کدهاي نوشته شده در يک صفحه php، در سمت سرور اجرا شده و خروجي آن که در يک حالت خاص html است روي مرورگر کاربر ديده مي شوند.
براي اينکه متوجه تفاوت بين يک صفحه ي html و يک صفحه ي php بشويد، يک صفحه ي ساده html را در نظر بگيريد. هنگامي که کاربر آدرس اين صفحه را در مرورگر تايپ مي کند، اين درخواست به سرور ارسال مي شود و سرور فايل html مورد نظر را به سمت مرورگر کاربر ارسال مي کند و مرورگر کاربر، صفحه را رندر کرده و نمايش مي دهد. اما هنگامي که آدرس يک صفحه ي php را در مرورگر تايپ مي کنيد، سرور، فايل php مورد نظر را باز مي کند و خط به خط آن را اجرا مي کند. اگر لازم است به ديتابيس متصل مي شود و اطلاعات را مي خواند و بعد، يک خروجي html از آن ايجاد مي کند و به سمت مرورگر شما مي فرستد. در حقيقت صفحات html صفحاتي با محتواي استاتيک هستند که براي تغيير محتواي آن بايد فايل html را با يک ويرايشگر، ويرايش کنيد اما صفحات پي اچ پي (php) داراي محتواي ديناميک بوده و طبق پارامترهاي زيادي از جمله مرورگر کاربر، سيستم عامل کاربر و ... قابل سفارشي سازي هستند.
تصوير فوق، شماتيک نحوه عملکرد زبان برنامه نويسي تحت وب پي اچ پي (php) و تفاوت آن را با صفحات html نشان مي دهد.
در تصوير فوق، سمت چپ، نحوه ي عملکرد يک اسکريپت سمت کلاينت را نشان مي دهد. همانطور که مي بينيد، سرور، صفحه ي html را به سمت کلاينت ارسال کرده و کلاينت و مرورگر وب، اسکريپت را پردازش مي کند. به عنوان مثال ممکن است صفحه html مذکور شامل کدهاي جاوا اسکريپت باشد. اين کدها روي مرورگر در سمت کلاينت پردازش مي شوند.
در تصوير فوق، سمت راست، نحوه ي عملکرد يک اسکريپت سمت سرور (در اينجا php) را نشان مي دهد. همانطور که مي بينيد مسئوليت پردازش اسکريپت php به عهده مفسر php روي سرور است و پس از اجرا و تفسير آن، کدهاي html، جاوا اسکريپت و css توليد شده و به سمت مرورگر ارسال مي شود.
حالا که با نحوه ي عملکرد پي اچ پي آشنا شديد، شايد يرايتان سوال پيش بيايد که چه کارهايي مي توان با آن انجام داد؟
بطور خلاصه هر کاري را مي توانيد با پي اچ پي انجام دهيد از پياده سازي يک سايت کوچک گرفته تا طراحي يک فروشگاه يا ايجاد جامعه هاي مجازي بزرگي همچون توئيتر و فيسبوک و اينستاگرام و يا سيستم هاي بلاگدهي همچون بلاگفا و پرشين بلاگ يا سايت ساز يا فايل منيجر هايي همچون دراپ باکس يا حتي سيستم هاي مديريت ايميل و يا حتي سايت هاي جستجو گر همچون گوگل.
بله. تقريبا هيچ محدوديتي در پياده سازي سيستم هاي تحت وب با زبان شيرين و قدرتمند پي اچ پي وجود ندارد.
براي اينکه بهتر متوجه شويد، دو تکه کد، يکي به صورت html و ديگري php را با هم بررسي مي کنيم:
کد زير را در يک فايل کپي کرده (به وسيله ي notepad) و فايل را با نام index.html ذخيره کنيد.
index.html
<html> <head> <title>Hello World!</title> </head> <body> <h1>Hello World!</h1> </body> </html>
فايل index.html را با مرورگر گوگل کروم باز کنيد. البته مي توانيد با هر مرورگر ديگري اين کار را انجام دهيد ولي اکيدا توصيه مي کنم اگر مي خواهيد وب کار کنيد فقط با گوگل کروم کار کنيد و نه هيچ مرورگر ديگري. (البته با احترام به فايرفاکس).
بايد صفحه اي شبيه تصوير زير را مشاهده کنيد:
خب حالا کد زير را در يک فايل notepad کپي کرده و با نام index.php ذخيره کنيد.
index.php
<html> <head> <title>Hello World!</title> </head> <body> <h1><?php echo 'Hello World!'; ?></h1> </body> </html>
سپس فايل را توسط گوگل کروم اجرا کنيد. در گوگل کروم روي صفحه، راست کليک کرده و گزينه Inspect element را انتخاب کنيد. بايد صفحه اي شبيه تصوير زير را مشاهده کنيد:
همانطور که در تصوير فوق ملاحظه مي کنيد. صفحه به سه بخش تقسيم شده است. قسمت سفيد بالا، صفحه اي است که کاربر مي بيند. قسمت پايين سمت چپ، محتويات html صفحه را نشان مي دهد و قسمت پايين سمت راست مربوط به استايل شيت (css) صفحه است. اگر به کد html در تصوير فوق دقت کنيد متوجه مي شويد که خطي که بين دو تگ h1 قرار گرفته به رنگ سبز است و کاراکترهاي اضافي در آن مشاهده مي کنيد. کاراکترهايي که ما آنها را تايپ نکرده ايم. کاراکترهاي "!--" در ابتداي خط و "--" در انتهاي خط.
يک بار ديگر به کد php موجود در فايل index.php دقت کنيد و آن را با تصوير فوق مقايسه کنيد.
چه اتفاقي افتاده است؟ چرا گوگل کروم تکه کد ما را به صورت کامنت در html رندر کرده است. (همانطور که مي دانيد در html از تگ هاي "<!--" و "-->" براي کامنت گذاري استفاده مي شود. اما چرا گوگل کروم کاراکترهايي را اضافه کرده تا کد ما، کامنت شود.
گوگل کروم هنگام رندر کردن يک صفحه، خطاهاي html را بررسي کرده و اصلاح مي کند. اين بعضي مواقع خوب است و بعضي مواقع ممکن است دردسر ساز شود. به هر حال در بالا چون ما يک فايل php را توسط کروم باز کرده ايم، کروم عبارات بين دو تگ "<?php" و "?>" را بصورت کامنت در آورده است.
همانطور که در بالا نيز به آن اشاره شد، اسکريپت هاي پي اچ پي در سمت سرور اجرا مي شوند و چون ما فايل را به صورت عادي باز کرده ايم و در حقيقت سروري نداشته ايم تا اسکريپت را تفسير و اجرا کند، کدها به صورت نادرست نمايش داده شده و هر آنچه ما نوشته ايم را به کاربر نشان داده است. براي رفع مشکل ابتدا بايد کامپيوترمان را به يک سرور تبديل کنيم تا بتوانيم نتيجه را همانگونه که کاربران در اينترنت مشاهده مي کنند، ببينيم.
در قسمت 2 آموزش پي اچ پي، با هم کامپيوتر شما را به يک سرور تبديل مي کنيم تا بتوانيم نتيجه ي کدهاي php را به درستي مشاهده کنيم.
